ข้อมูลและพฤติกรรมผู้บริโภค

ยังจำได้ไหมว่าเราเคยทำการค้าขายแบบไหนก่อนการระบาดของโควิดในเดือนธันวาคม ปี 2019 ....

ก่อนหน้าการระบาดของ convid-19 รูปแบบการซื้อ-ขายที่ได้รับความนิยมมาก คือ การเดินทางไปที่ร้านอาหารเพื่อซื้ออาหารหรือบางคนอาจจะแวะไปยังร้านขายของชำ/ซุปเปอร์มาร์เกตเพื่อซื้อสินค้าต่าง ๆ แต่ในปัจจุบัน หลังจากการระบาดของโรค covid-19 การซื้อ-ขายที่เป็นที่นิยมมากขึ้นคือการซื้อ-ขายผ่านระบบออนไลน์ นั่นคือ เราแค่เปิดมือถือขึ้นมา กดเข้าไปยังแอปพลิเคชันแล้วทำการสั่งซื้อ สินค้าที่เราสั่งไปจะถูกจัดส่งตรงมายังบ้านของเรา 

นายภูสิต รัตนกุล เสรีเริงฤทธิ์ ผู้อำนวยการสำนักงานนโยบายและยุทธศาสตร์การค้า (ผอ.สนค.) เผยว่า ในช่วงมกราคม-มีนาคมปี 2021 มูลค่าการซื้อสินค้าออนไลน์พุ่งสูงขึ้นถึง 45.5% เมื่อเทียบกับผลสำรวจในช่วงเดือนพฤศจิกายน 2020  มูลค่าการซื้อสินค้าออนไลน์ที่พุ่งสูงขึ้นเป็นผลมาจากพฤติกรรมผู้บริโภคที่เปลี่ยนไปในช่วงสถานการณ์โควิด-19 และมาตรการสนับสนุนการใช้จ่ายของภาครัฐ รวมทั้งแนวโน้มพฤติกรรมผู้บริโภคในยุค New Normal

ในปัตตานีช่องทางการซื้อขายที่เป็นที่นิยม เช่น LINE Man, Foodpanda หรือแม้กระทั่ง Facebook กลุ่มอย่างปัตตานีเดลิเวอรี่…หิวเมื่อไหร่ก็ทักมา เป็นต้น ดังกล่าวคือตัวอย่างของการใช้เทคโนโลยีเข้ามาช่วยในการสนับสนุนการทำธุรกิจสำหรับร้านค้าขนาดเล็ก หรือร้านอาหารเล็ก ๆ ซึ่งปัจจุบัน การนำเทคโนโลยีเข้ามาช่วยในการค้าขาย ทำให้มีลู่ทางในการค้าขายที่หลากหลาย กลุ่มลูกค้าขยายวงกว้างขึ้น ทั้งยังมีการจ้างงานที่เพิ่มขึ้น ตัวอย่างเช่น หนึ่งในอาชีพที่มีการเจริญเติบโตสูงขึ้นก็คือผู้ให้บริการขนส่งอาหารนั่นเอง

นอกจากนี้การใช้เทคโนโลยีเข้ามาช่วยในการทำธุรกิจยังสามารถช่วยในการจัดเก็บข้อมูล เนื่องจากทุกครั้งที่ลูกค้ามีการสั่งซื้อ มีการกดเข้าไปดูสินค้าผ่านแอพพลิเคชั่นต่าง ๆ ข้อมูลเหล่านี้จะถูกเก็บบันทึกไว้ในระบบ ซึ่งบริษัทใหญ่ ๆ อย่างเช่น LINE Man, Foodpanda, Facebook ได้มีการเก็บข้อมูลเหล่านี้ไว้ในฐานข้อมูล ข้อมูลเหล่านี้เป็นข้อมูลที่มีประโยชน์เป็นอย่างสูงเนื่องจากจะช่วยให้นักธุรกิจเข้าใจถึงปัจจัยที่เรียกว่า "พฤติกรรมผู้บริโภค" นั่นเอง 

พฤติกรรมผู้บริโภคบอกอะไรกับเราบ้าง 

พฤติกรรมผู้บริโภค (Consumer Behavior) หมายถึง พฤติกรรม กระบวนการ หรือขั้นตอนในการตัดสินใจซื้อ ใช้ และประเมินผลการใช้สินค้าหรือบริการของผู้บริโภค ซึ่งสามารถมองได้ทั้งมุมมองรายบุคคลและกลุ่มประชากร 

การศึกษาเกี่ยวกับพฤติกรรมผู้บริโภคจึงเป็นการศึกษาเพื่อทำความเข้าใจถึงลักษณะเฉพาะของผู้บริโภค ความต้องการของผู้บริโภค และประเมินปัจจัยที่ส่งผลต่อการตัดสินใจซื้อสินค้าหรือรับบริการ ตัวอย่างเช่น จากการศึกษาพฤติกรรมของคนไทยโดย Netflix ผู้ให้บริการดูหนังออนไลน์พบว่า 89% ของคนไทยมักจะดูคอนเทนต์สตรีมมิ่งผ่านสมาร์ทโฟน เพื่อเจาะกลุ่มลูกค้ากลุ่มนี้ ปี 2020 Netflixได้มีการเปิดตัวแพ็กเกจราคาประหยัด เพียง 99 บาทต่อเดือน สำหรับดูผ่านสมาร์ทโฟนเท่านั้น

จะเห็นได้ว่าการศึกษาเกี่ยวกับพฤติกรรมผู้บริโภคมีความสำคัญในการทำการตลาด เพื่อทำกลยุทธ์ทางการตลาดที่เหมาะสมกับกลุ่มเป้าหมาย โดยเฉพาะการออกแบบสินค้าหรือบริการให้ตรงกับความต้องการของผู้บริโภคมากที่สุด

ข้อมูลถือเป็นทรัพยากรที่มีความจำเป็นอย่างยิ่งต่อการศึกษาพฤติกรรมผู้บริโภค เนื่องจากข้อมูลจะเป็นตัวบ่งชี้ว่าขณะนี้ผู้บริโภคมีพฤติกรรมอย่างไร ดังนั้น การทำความเข้าใจ วิเคราะห์ และสังเคราะห์องค์ความรู้ที่ถูกเก็บไว้ในรูปแบบของข้อมูลจึงมีความจำเป็นและมีความสำคัญในการดำเนินธุรกิจเป็นอย่างมาก การใช้ข้อมูลสามารถแบ่งออกได้เป็น 3 ระดับ

• Hindsight คือ การมองย้อนกลับไปในตัวข้อมูลเพื่อทำความเข้าใจภาพรวมของธุรกิจ เช่นรายงานรายรับ-รายจ่ายในเดือนนี้ ข้อมูลลักษณะนี้ในบางครั้งจะมาในรูปแบบของผลรวม บางครั้ง อาจจะขาดการเก็บรวบรวมข้อมูลอย่างเป็นรูปธรรม 
• Insight คือข้อมูลที่ผ่านการเก็บรวบรวมอย่างเป็นรูปแบบ เช่นมีการเก็บข้อมูลผ่านระบบ spreadsheet หรือฐานข้อมูล มีการนำกระบวนการวิเคราะห์ข้อมูลในเชิงสถิติมาปรับใช้เพื่อการทำความเข้าใจข้อมูลอย่างลึกซึ้ง 
• Foresight คือ ข้อมูลที่ผ่านกระบวนการในการมองหา insight เพื่อนำไปสู่การทำนายผลลัพธ์ที่อาจจาะเกิดขึ้นในอนาคต เป็นการใช้ข้อมูลในการมองไปข้างหน้า

บทความต่อไป เราจะมาดูกันว่าการเก็บข้อมูลทำได้อย่างไรบ้าง และการวิเคราะห์ข้อมูลมีวิธีการไหนบ้าง โดยเฉพาะวิธีการที่เหมาะสมกับผู้ประกอบการที่มีธุรกิจขนาดเล็ก

อ้างอิง:
eukeik .ee, (2020) (วิเคราะห์) กลยุทธ์ Netflix บุกตลาดไทย เจาะกลุ่มดูหนังผ่านมือถือเท่านั้น. marketeeronline

Kannikar. (2019) เจาะ 5 พฤติกรรมผู้บริโภค ในยุคดิจิทัล. amarinacademy

https://www.schoolofchangemakers.com/knowledge/18062/