ประวัติความเป็นมา

หมู่บ้านรูสะมิแลไม่มีหลักฐานที่แน่ชัดว่ามีความเป็นมาอย่างไร แต่สันนิษฐานจากตำนานและคำบอกเล่า  คำว่า “รูสะมิแล” มาจากภาษาท้องถิ่นหรือยาวี  หมายถึง “สนเก้าต้น” (รู แปลว่า “เก้า”) เล่ากันว่าบริเวณหมู่บ้านรูสะมิแล   ในสมัยก่อนมีต้นสนเก้าต้นเรียงอยู่ตาม  ริมทะเล   โดยมีตำนานเกี่ยวกับสนเก้าต้นพอสรุปได้ดังนี้  คือ

 เมื่อประมาณปลายสมัยกรุงศรีอยุธยา  มีหญิงสาวคนหนึ่งชื่อ  ลิ่มโกเหนียว  ได้นำเรือสำเภาจากเมืองจีน 9 ลำ  โดยนางได้รับอาสากับบิดามารดาของนางที่จะมาตามหาพี่ชาย  คือ  ลิ่มโต๊ะเคียม ซึ่งจากบ้านมาเป็นเวลานานแล้วให้กลับไปยังเมืองจีน  เมื่อมาถึงปัตตานีนางก็ได้นำเรือทั้ง 9 ลำ ซึ่งมีผู้สันนิษฐานว่าบริเวณที่จอดเรือขึ้นฝั่งก็คือ  บริเวณชายหาดหน้าหมู่บ้านรูสะมิแลปัจจุบัน  จากนั้นก็ได้ขึ้นฝั่งและเดินทางไปหาลิ่มโต๊ะเคียม  ที่กรือเซะ (เป็นชื่อหมู่บ้านแห่งหนึ่งปัจจุบันอยู่ห่างจากตัวเมืองปัตตานีประมาณ 8 กิโลเมตร)  โดยทิ้งเรือไว้ทั้ง 9 ลำที่ชายหาดรูสะมิแล  เมื่อนางได้พบกับพี่ชายและได้ขอร้อง   ให้พี่ชายกลับไปยังเมืองจีน  แต่ปรากฎว่าพี่ชายไม่ยอมกลับ  ด้วยความเสียใจและน้อยใจ  ทำให้นางตัดสินใจ ฆ่าตัวตาย  โดยผูกคอตายใต้ต้นมะม่วงหินพานต์ ซึ่งปัจจุบันยังมีซากเหลืออยู่  ทางด้านเรือ 9 ลำ เมื่อลิ่มโกเหนียวได้เสียชีวิตไปแล้ว  ต่อมาเรือก็ผุพังลงและจมลงในที่สุดเหลือแต่เสากระโดงเรือ ทั้ง 9 ลำ ที่ทำด้วยไม้สนยังปรากฏให้เห็นอยู่  และค่อยๆผุพังในเวลาต่อมา  ซึ่งคนในสมัยหลังเรียกชื่อหมู่บ้านตาม สนเก้าต้นว่า  รูสะมิแล  ตราบจนทุกวันนี้

จากคำบอกเล่าของคนชราในหมู่บ้าน  เล่าให้ฟังว่าเมื่อประมาณ 3 ชั่วอายุคนแล้วสภาพหมู่บ้านรูสะมิแล  ในสมัยนั้นเต็มไปด้วยป่า  มีสัตว์ร้าย  เช่น เสือ ช้าง อาศัยอยู่ไม่เฉพาะหมู่บ้านรูสะมิแลเท่านั้น แม้แต่บริเวณใกล้เคียง  รวมทั้งบริเวณที่เป็นมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์  วิทยาเขตปัตตานี ก็มีสภาพไม่ต่างกับหมู่บ้านรูสะมิแลมากนัก  ต่อมาก็มีชาวประมงมาจับปลาแถวหมู่บ้านรูสะมิแล และมีความคิดว่าน่าจะสร้างสถานที่พักอาศัยสำหรับพักเมื่อยามกลับบ้านเกิดไม่ทันจึงเกิดมีการสร้างบ้านขึ้นมา  ตอนแรกมี 2 – 3 

จากการสอบสวนเกี่ยวกับความเจริญของหมู่บ้านได้รับคำตอบว่า หมู่บ้านรูสะมิแล ปัจจุบันได้เปลี่ยนแปลงจากหมู่บ้านรูสะมิแลเดิมมาก  จนปัจจุบันจะหาเค้าเดิมยากโดยเฉพาะอย่างยิ่งหลังจากได้มีการสร้างมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์  วิทยาเขตปัตตานี  ขึ้นในบริเวณหมู่บ้านรูสะมิแลเป็นผลให้หมู่บ้านรูสะมิแลเจริญตามไปด้วย  โดยมีการขยายการตั้งถิ่นฐานจนกลายเป็นหมู่บ้านตราบถึงทุกวันนี้